İçki Ruhsatı Direkten Döndü
Süpermarketçi Hacı Arslan’ın hikayesi, ders niteliğinde
Mahir Kılıç: “Kasiyerlerden beklenen şey o çocuğun çocuk olduğunu , 18 yaşından küçük olduğunu aslında anlamaları ve o çocuğa yaşını sormaları gerektiği… Bununla ilgili gözlem yapıyorlar. Kasiyer orada çocuğa kimlik sorarsa bu onlar için iyi bir nokta olacak fakat kasiyer çocuğa o anda kimlik sormuyor ve satışı gerçekleştiriyor.”
Rainham’daki Türkiyeli aile işletmesi şimdi huzurlu ve sakin ama birkaç ay önce mahalle sakinlerinin alışverişte sevdiği, güvendiği bu ekmek teknesi dalgınlık ile gelen bir hata yüzünden az kalsın batıyordu. Küçük yaşta çocuğa içki satarken denetime takıldılar hem de 3 ay içinde 2 kez üst üste. Yetkililerin ve polisin bir anda dükkanda belirmesi, mekanın ortaklarından Hacı Arslan’ı epey korkuttu.
İçki Ruhsatı İptal Edilecekti!
Hacı Arslan: O adamlar benim dükkanıma geldiği zaman bana böyle, sanki böyle bir suç işlemişim gibi; beni bu memlekette istemiyorlar gibiydi. Yani tamam, alkol satmışız, o suçtur ama o yetkililerin yani trading standarts dediğimiz ekibin buraya gelip bu dükkana o gözle bakmaları beni uyandırdı. Nasıl uyandırdı,çünkü tamam; belki benim gözümde küçük bir olay olmuş olabilir ama sanki ben adam öldürmüşüm, öyle bakıyorlar yani beni istemiyorlar gibisinden.
18 Yaşından Küçüklere İçli Satılamaz.
Kurallar kesin ve netti. “18 yaşından küçüklere içki satılamaz.” Şimdi bu tür hatalar yüzünden başı belaya giren her Türkiyeli işletmenin kapısını çaldığı Mahir Kılıç’a kulak verelim. Gordon Brown’nın Başbakan olduğu dönemlerde bir tasarı kabul edildi mecliste. Eğer ruhsatlandırmaya tabi bir işletme 3 ay içerisinde iki defa 18 yaşından küçük birisine alkol satarsa bu işletmenin ruhsatının iptali kesinlikle çok ciddi bir şekilde ruhsatlandırma komitelerinde görüşülmelidir dendi.
Birleşk Krallık Yasalarında Ne Diyorsa O
Şimdi Arslan ailesini sarsan o güne yeniden dönelim. Hacı Arslan: Trading standarts, bayan şarabı alıp çıktıktan sonra hemen polis ile birlikte içeri girdi ve dükkanı kapatmamızı, satış yapmamamızı istedi. Clodia elemana anında hemen “on the spot,” yani o noktada 90 poundluk bir ceza yazdılar.Üç kalabalık aileyi besleyen ekmek teknesinin geleceği bir anda karardı. Havering belediyesi ve polis ruhsatta yolun sonunu işaret etti.
Yakalanınca Neler Olur?
Mahir Kılıç: Ticari standartlar ofisi ve polis, mekanın işletmesinin, işletme ruhsatının tamamen iptalini istedi. Bu ne demektir? Şu anda bulunduğunuz mekandaki alkol satışının sona ermesi demektir. Siz de takdir edersiniz ki bu tipteki küçük işletmelerin satışlarının, karlıklarının, cirolarının önemli bir kısmını alkol satışı oluşturuyor.
“Eğer bir İşletmede Alkol Satışını Durdurursanız, O İşletmenin Kapanması İşten Bile Değildir.”
Hacı Arslan: Adam alkol almaya geldiği zaman yanında sigarasını alıyor çikolatasını alıyor günlük alışverişini yapıyor ama eğer bu alkol raflarını boş görmüş olsa adam burayı pas geçecek. Londra’da ticaret yapan bütün insanlar da bunu bilir yani.
“Trading standarts yetkilileri, sanki ben adam öldürmüşüm, öyle bakıyorlar yani istemiyorlar gibisinden.”
Ruhsattaki Şartlar Belli. Uymayan Yanar.
Peki hiç mi kurtuluş yok? Hacı Arslan hemen telefona sarıldı ve soruşturmaya başladı. Daha önce bu hatalar yüzünden ağzı yanan işletmeler ona NARTS’ı önerdiler. MahirKılıç: NARTS 2006 yılında kurulmuştur. İngiltere restoran, marketçi ve kebapçılar Birliği, kısacası Narts’ın Türkçe karşılığı.
“Amaç İngilterede’deki İşletmelere Başta Gıda Güvenliği, İş Yerinde İş Sağlığı ve İş Güvenliği, Kişisel Ruhsat, İşletme Ruhsatları, İmar Ruhsatları Konularında İhtiyaç Duyulan Eğitimleri Türkçe Olarak Vermek.”
Kurumumuz kar amacı gütmeyen İngilizce’de “Social enterprise” dediğimiz sosyal amaçlı bir vakıf olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
İşletmenin ortakları Mahir Kılıç’a ulaştıklarında hala olayın tesirindeydi. Acaba NARTS dertlerine derman olacak mıydı?
Hacı Arslan: Burası bir aile işletmesi. Ben, abim Mehmet Arslan ve babam Mustafa Arslan. Üçümüz toplandık ve konuştuk. Ne yapacağız? Çünkü bir deyimle, akacak kan damarda durmaz, diye bir şey var ya; bu başımıza geldi, ne yapacağız yani. Konuştuk, bir anlaşmaya geldik ve bir profesyonel şirket ile konuşup ne yapmamız gerektiğini öğrenmek istedik. Ben birkaç şirket araştırdım ondan önce. Bunların içinde tabiki de NARTS ve Mahir bey de vardı. En mantıklısı NARTS’ın, Mahir Beyin fikirleri geldi. Yakın davranışı, gerçekleri anlatması daha sıcak geldi bana.
“Telefonda Sesi Titriyordu Ve Kendisine Öncelikle Sakin Olmasini Ve Buna Benzer Durumlarin Her Zaman Yaşanabileceğini Aktardim.”
“Çünkü Zamanımız Dar, Mahkememiz Geliyor Ve O Kısa Zaman İçerisinde Mahir Beyin Bize Sağlam Bir Dosya Hazırlayacağına İnandım Ve Mahir Beye Gittim.”
Mahir Kılıç: Hacı Arslan ofisimizi ilk aradığında çok heyecanlıydı gerçekten ne yapacağını bilemez bir durumdaydı. NARTS’ın 15 yılın üzerinde, bu durumda birçok kişiye yardımcı olduğunu aktardım. Biraz rahatlamasını sağladım.
Mahir Kılıç’ın sakinleştirici etkisi aileyi bir nebze rahatlattı ama neyle karşı karşıya olduklarının da farkındalardı.
Hacı Arslan: Berbat bir durum yani, sanki ben böyle birisini öldürmüşüm gibi, bir vaka yapmışım gibi yani öyle bir davrandılar ki “dükkanı kapatmanızgerekiyor…” Bunları tabi daha sonra biz kameradan izliyoruz ve dikkat ediyoruz; nasıl yapmışlar, nasıl etmişler. Bayan giriyor içeri, kasada kimin olduğuna bakıyor. Trading standarts içeri giriyor, dükkana bakmış gibi yapıyor ama aslında gözü kasanın üzerinde, kameradan adım adım izleniyor.
“Trading Standarts’daki Bayan Dükkandan Çiktiktan Sonra Yaşi Tutmayan Bayan Geliyor Içki Raflarina Ve Bir Şarap Aliyor, Kasaya Gidiyor. Dediğim Gibi Babam Yoğunluğundan Dolayi Küçük Kizi Claudia’nin Kasasina Yolluyor Ve O Arada O Satiş Yapiliyor.”
Mahir Kılıç: Kasiyerlerden beklenen şey o çocuğun, 18 yaşından küçük olduğunu anlamaları ve o çocuğa kimlik sormaları. Bununla ilgili gözlem yapıyorlar.Kasiyer orada çocuğa kimlik sorsa bu işletme için iyi bir nokta olacak fakat o kasiyer çocuğa o anda kimlik sormuyor ve satışı gerçekleştiriyor.
Hacı Arslan: Trading standarts içeri giriyor polis ile birlikte ve dükkanı kapattıkları zaman zaten o şoka giriyorsunuz.
“Bir Polis Ve Devlet Yetkilileri Senin Dükkanina Girdiği Zaman O Şoku Yaşiyorsun Ve Ne Diyeceğini Bilemiyorsun.”
Artık onlar adına ne denileceğini, ne yapılacağını bilen biri vardı.
Mahir Kılıç: Her belediye, kendi sınırları içerisinde bulunan ruhsatlandırmaya tabi aktiviteleri gerçekleştiren süpermarket, restaurant gibi işletmeleri, pubları test satışına tabi tutar.Şu anda bulunduğumuz mekana benzer süpermarketlere özellikle 18 yaşından küçük çocukları göndererek yaş sınırlaması olan ürünlerin satılıp satılmadığını kontrol ediyorlar.
”Bu Ve Buna Benzer Sorunlari Yaşayan Tüm Mekan Sahiplerine Hazirlamiş Olduğumuz Farkli Önlemler, Var. Bu Paketlerden En Uygununu İşletmeye Uyguluyoruz.”
Bu mekan da özellikle şu yolu takip ettik. Öncelikle bu olayın tekrarlanmaması için kasada çalışan tüm elemanların yasaklı ürün satışına dair eğitilmelerini sağladık.
“Sadece Sigara Ve Bira, Şarap Olmuyor Yasakli Ürünler Dediğimizde. Bunlarin Yani Sira Tütün Ve Mamülleri, Çakmak, Kibrit, Biçak, Film Vesaire… “
Buna benzer yaş sınırlaması olan bütün ürünlerin eğitimini çalışan kasiyerlere veriyoruz. Bunları anlattıktan sonra bu verdiğimiz eğitimi de belgeliyoruz aynı zamanda. Eğitim kayıt kitabı oluşturuyoruz. Hangi elemanımız hangi tarihte hangi eğitimleri aldı, bunları belediye memuru kapıdan içeri girip bize sorduğunda hemen kitabımızı çıkartıp göstererek kime ne eğitim verdiğimizi ispatlayacak duruma getiriyoruz mekanı. Havering belediyesindeki ruhsat komitesinin karşısına sağlam bir dosya ile çıkılmalıydı. Belediyenin ve polisin de kabul ettiği tarafsız kurumlarla hem personelin eğitimi hem de 18 yaş altı satışları, işletmeden habersiz birkaç kez denetlendi ve rapor hazırlandı.
Hacı Arslan: Yakalanmadan önce yani çok rahattık. Elemanlar bize sormuyordu, “buna içki satabilir miyim, sigara verebilir miyim?” Şimdiyle o zamanı kıyaslarsak, şimdi; sanki böyle arkamızda biri var ve bizi izliyormuş gibi satış yapıyoruz, çok dikkat ediyoruz.
Mahir Kılıç: Test satışlarının sonuçlarını vermiş olduğumuz eğitim sertifikası ile birlikte, ilgili departmanlara gönderdik.
“Onlara Şunu Gösterdik: Bu Mekan, Bu Yaşanan Olaylar İle İlgili Olarak Dersini Almiştir. Buna Benzer Bir Olayin Bu Mekanda Tekrar Gerçekleşmesi Çok Çok Düşük Bir İhtimaldir.”
Bu mesajı da komitede tüm belediye meclis üyelerine, polise ve ticari standartlar departmanına aktardık. Kendileri de sonuçtan ve mekanın atmış olduğu adımdan çok memnun kaldılar.
“Şöyle Bir Şart Eklendi, Her 3 Ayda Bir Mekan Test Satişina Tabi Tutulacak Ve Bu Test Satişinin Sonucu, Ticari Standartlar Ve Polisler İle Otomatik Olarak Paylaşilacakti.”
Bu, şu demek oluyor; eğer mekan sahibi yanlışlıkla dahi olsa, kendi parasını ödeyerek karşılamış olduğu test satışında; eğerki başarısız olursa bu sonuç direk belediyeye gidecek ve kendi kendisini ihbar edebilecek bir duruma gelecekti mekan.
Hacı Arslan: Bu şartlar önemsiz şartlar. Lisansımızı iptal etmeyecekler, aynı şekilde devam edecek ama birkaç tane şartları tabi ki de oldu. O zaman omzumdan o yük kalktı, açık konuşmak gerekirse.
NARTS’ın bu çalışması Arslan ailesinin ellerinden kayıp giden ruhsatı geri aldı.
Hacı Arslan: Ruhsatımız iptal olmuş olsaydı bu dükkan burada olmayabilirdi. Bu işi yapan herkese bir mesajım var: çok dikkat edin iş yerinize bakın çünkü gerçekten büyük bir stres ve gerçekten büyük bir sıkıntı eğer o duruma düşerseniz. Allah kimsenin başına vermesin.
“Yakalanmadan Önce Çok Rahattik. Elemanlar Bize Sormuyordu, “Buna İçki Satabilir Miyim, Sigara Verebilir Miyim?” Şimdi İle O Zamani Kiyaslarsak, Şimdi; Sanki Böyle Arkamizda Biri Var Ve Bizi İzliyormuş Gibi Satiş Yapiyoruz, Çok Dikkat Ediyoruz.”
Mahir Kılıç: İngiltere’de ve Galler’de hizmet veren tüm retaurant, kebapçı ve süpermarketçilerimiz belediyeler ile bağlı bulundukları belediyeler ile yaşadıkları herhangi bir sorunu NARTS’a başvurarak çözümleyebilirler. Eğer bizlerin yapamayacağı bir şey olursa biz onları doğru kanallara yönlendirebiliriz. İngiltere’deki ihtiyaç duydukları tüm eğitimleri Türkçe olarak NARTS’tan almaları mümkün. Britanya’nın dört bir yanına servislerini ulaştıran NARTS’ı 020 7241 3636’dan arayıp içerisinde olduğunuz durumdan dolayı ve hatta daha önemlisi haberde geçen bir durumla karşı karşıya kalmamak için almanız gereken önlemler hakkında bilgi alabilirsiniz.